مصاحبه دکتر احمد بیدآبادی، قائم مقام مدیرعامل شرکت پرورش داده ها با روزنامه فناوران (بخش اول)

دلم برای کشورم می سوزد...

متولد سال 1331 و جزو اولین فارغ‌التحصیلان رشته مهندسی کامپیوتر در آمریکا است. از دانشگاه میشیگان فارغ‌التحصیل و به کالیفرنیا آمد؛ آنجا در شرکت اینتل به عنوان مهندس طراح استخدام شد و واحدهای لازم برای دکترا را گذراند، اما این موضوع با وقوع انقلاب اسلامی در ایران همراه شد و به خاطر علاقه تصمیم گرفت تز دکترا را ناتمام بگذارد و به ایران برگردد. پس از آن در مرکز تحقیقات مخابرات ایران به عنوان مدیر بخش کامپیوتر و مخابرات مشغول به فعالیت شد، در سفر آخر به آمریکا مقداری از قطعات رایانه‌ای همچون آی‌سی را با خود به ایران آورد. در شرایطی که هنوز پی‌سی وارد بازار کامپیوتر جهان نشده بود، اولین کامپیوتر در ایران را با نام لاله در تیر ۵۹ و بر اساس ماکرو پروسسور طراحی کرد. در واقع اولین کسی بود که نطفه کامپیوتر ملی به معنای واقعی را بنیان گذاشت.

در سال 1367 شرکت پرورش داده‌ها را با هدف بهره گیری از تجارب موفق جهانی و شیوه های نوین مدیریتی تاسیس کرد که اکنون چهار شرکت میعاد مشرق، تداوم نور، مهندسی صبا و صبانت زیر مجموعه آن مشغول به فعالیت هستند.

ادعا دارد یکی از باسابقه ترین فرد ICT کشور است که 47 سال بدون وقفه دو شیفت در این صنعت فعالیت کرده است. پروژه‌های ملی بسیاری در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات اجرا کرده است، اما هنوز به عنوان یک ایرانی افسوس می‌خورد که چرا به دلیل موانع موجود بر سر راه نتوانسته بیشتر از این کار کند و این در حالیست که اکثر امکانات در کشور فراهم بوده و نیروی های جوان و با استعداد هم داریم.

دکتر احمد بیدآبادی نامی آشنا در حوزه ICT کشور است که به تمام شانس های خود در خارج از ایران پشت کرده و عمر خود را صرف خدمت به مردم و توسعه فناوری اطلاعات کرده است. او  هیچگاه از اینکه به ایران بازگشته پشیمان نیست چون احساس دین می‎کرده، اما در لابه لای گفت و گوی خود با فناوران بارها تاکید می‌کند که به عنوان یک ایرانی دلش می سوزد از اینکه اینقدر موانع برای اجرای کار در کشور وجود دارد و بسیاری از پروژه ها به دلیل کم کاری مسئولان بلاتکلیف مانده است. او می خواهد با سرمایه خود برای کشور بزرگراه اطلاعاتی بسازد و فیبرنوری را به خانه های مردم ببرد تا به این ترتیب پرونده انجام پروژه های ملی خود را تکمیل نماید. اما متاسفانه سنگ‌ اندازی‌های بیشماری از سوی مسئولان امر صورت می گیرد.

با احمد بیدآبادی گفت و گویی در خصوص موانع و مشکلات پیش روی پروژه های اینترنتی کشور انجام داده‎ایم. او گلایه‌های بسیاری دارد و می‌گوید با اینکه بخش خصوصی پا کار ایستاده است؛ هیچ حمایتی صورت نمی‌گیرد.

بخش اول این گفت‌وگو را می‌خوانید.

شرکت‌‌های ارائه دهنده اینترنت ثابت (FCP) ادعا دارند که شرکت مخابرات ایران از اعمال رانژه کردن خطوط تلفن ثابت برای ارائه ADSL جلوگیری می‌کند و دلیل این اتفاق را افزایش تعرفه رانژه‌کشی توسط مخابرات می‌دانند. آیا این مشکل حل شده یا کماکان برای رانژه خطوط با مخابرات مشکل دارید؟

شرکت مخابرات ایران فروردین ماه امسال به شرکت‌های FCP اعلام کرد تعرفه‌های مصوبه 1-237 رگولاتوری در سال 95 برای رانژه کردن خطوط، دیگر جوابگوی هزینه‌های این کار نیست و باید تعرفه‌ها افزایش پیدا کند و در نهایت درخواست کردند که هزینه مصرفی رانژه و درانژه کردن خطوط ثابت باید بر اساس مصوبه رگولاتوری که مجموع 12 هزار تومان است به 114 هزار و 500 تومان افزایش پیدا کند.

اما معاونت امور پستی، ارتباطی و فناوری اطلاعات رگولاتوری با افزایش تعرفه رانژه مخالفت کرد و آن را نقض تعهدات تعرفه ارایه خدمات دانست.

با این وجود شرکت‌های FCP در جلسه‌ای که برای این موضوع در ۲۴ فروردین ماه تشکیل شد، با شروطی آن را پذیرفتند. از جمله این شروط، اعمال تعرفه‌های جدید برای تمامی مشترکان (شرکت‌های ارائه کننده اینترنت ثابت FCPها و مخابرات) به صورت یکسان و موافقت رگولاتوری با این موضوع بود و اینکه هزینه رانژه و جمع آوری 60 هزار تومان تعیین و روی قبض مشتریان لحاظ شود تا این‌گونه از مهاجرت مشترکان به سوی مخابرات جلوگیری شود. البته وزیر ارتباطات با این موضوع نیز مخالفت کرد.

متاسفانه مخابرات کماکان بر موضع خود پافشاری می‌کند و از رانژه طفره می‎رود. در حال حاضر شرکت‌های ارائه دهنده اینترنت ثابت برای رانژه خطوط سیم مسی را رایگان در اختیار شرکت مخابرات قرار می‌دهند تا سهم بازار خود را حفظ کنند. در واقع FCPها برای ادامه فعالیت خود سپر بلای مخابرات و رگولاتوری شده‌اند. سیم مسی گران شده و این هزینه سرباری است بر دوش شرکت‌ها که متاسفانه علی رغم نامه‌نگاری‎های متعدد، توجهی به آن نمی‌شود. حال با این شرایط شرکت‌های FCP مجبورند با مخابرات رقابت کنند.

همانطور که کارشناسان تاکید کرده‌اند در حوزه اینترنت ثابت باید برویم به سمت بیت استریم یا توسعه مبتنی بر فیبر. در این رابطه هم یک مصوبه در حوزه بیت استریم تصویب‌ شد که اجازه می‌داد شرکت‌ها از منابع مخابرات استفاده کنند و ظرفیت‌سازی کنند. در کل نظرتان راجع به این همکاری چیست؟ و چه عاملی باعث شد در این زمینه  پیشرفت خوبی نشود؟

در واقع در بیت استریم یک نوع جدیدی از اشتراک منابع و عمده فروشی بین مخابرات و شرکت‌های FCP اتفاق می‌افتد. شرکت‌های مخابراتی منابعی که دارند را با همدیگر به اشتراک می‌گذارند و اجازه می‌دهند که در قسمت‌هایی از شبکه، یک شرکت دیگر هم از منابع موجود بهره‌برداری کند. چند سال است که بحث بیت استریم مطرح است. سال گذشته سرانجام پس از پیگیری‎های بسیار قرارداد بیت استریم را در اختیار شرکت‌ها قرار دادند، تا امضا کنند. اما با وجودی که سه ماه از امضای آن می‌گذرد و ضمانتنامه هم داده‌ایم، هنوز هیچ اتفاق خاصی نیفتاده و عملیاتی نشده است.

علت چیست؟

خیلی واضح بگویم؛ علت اصلی آن این است که بدنه شرکت مخابرات قصدی برای انجام این مصوبه ندارد. مسوولان مخابرات نمی‌خواهند برای خود رقیب تراشی کنند و می‌ترسند انحصار بازار را از دست بدهند. مخابرات آنقدر امکانات دارد که می‌تواند صدها میلیارد تومان درآمد داشته باشد. مخابرات باید عمده فروش و  Network providerباشد، اما از امکاناتش استفاده نمی‌کند. ثبات در مخابرات وجود ندارد، مدیرعامل و معاونانش دائم در حال تغییر هستند. هیچ قانونی روی کار آنها نظارت نمی کند. مخابرات بدنه بزرگی دارد و اصلا چابک نیست. در واقع مخابرات می‎بایستی کار  بصورت عمده فروشی را  به FCPها بسپارد و پولش را بگیرد.

تصمیم وزارت ارتباطات برای فروش پروانه اپراتوری فیبرنوری به شهرداری تهران که به بهانه انحصار شبکه فیبر مخابرات در دست انجام است، واکنش‌های زیادی را از سوی فعالان حوزه ICT به دنبال داشته است. به اعتقاد شما اعطای مجوز به شهرداری تهران برای ارائه خدمات فیبرنوری چقدر می‌تواند به شرکت‎ها آسیب بزند؟ در کل موافق این موضوع هستید یا نه؟

سال گذشته وزیر ارتباطات در روز جهانی ارتباطات اعلام کرد که مطابق با اهداف شبکه ملی اطلاعات، ایجاد ۵ میلیون پورت اینترنت با سرعت بالای ۲۵ مگابیت بر ثانیه با تکنولوژی‌های VDSL و FTTH باید در دستور کار قرار گیرد. در این راستا از شرکت‌های FCP استعلام گرفته شد و صبانت نیز آمادگی خود را اعلام کرد. زمان طولانی صرف شد تا شرکت‎ها تقسیم بندی شدند و به این ترتیب مقرر شد، صبانت با همکاری آسیاتک پروژه شهر اصفهان و با همکاری فناپ پروژه فیبرکشی شهر تبریز را انجام دهد. پس از آن دهها جلسه با فاوای شهرداری اصفهان برگزار شد. در این زمینه با انعقاد قراردادی میزان درآمد شهرداری اصفهان از این پروژه مشخص شد و به این ترتیب ما تجهیزات لازم را خریداری کردیم. اما به یکباره شنیده شد وزیر ارتباطات اعلام کرد که به شهرداری‎ها برای فیبرکشی مجوز داده خواهد شد. خدا می‌داند چقدر وقت ما برای انعقاد این قرارداد تلف شد. واقعا دلم می‌سوزد از اینکه بدون در نظر گرفتن وقت و سرمایه شرکت‎های بخش خصوصی به همین راحتی پروژه‌ها رها می‌شود.

بنده اصلا موافق این موضوع نیستم. زیرا با ارائه این مجوز هر شهرداری از این پس، حق خود می‌داند که اجازه ندهد اپراتورهای مخابراتی اقدام به فیبرکشی و برقراری ارتباطات کنند و این تداخل در پروانه اپراتورهای اینترنت محسوب می‌شود.

واقعیت این است که پروانه جدیدی که قرار است به شهرداری‌ها ارایه شود، به معنای نفی خدمات و از بین رفتن دارایی شرکت‌های FCP و SERVCO است؛ درحالی که سازمان تنظیم مقررات باید حافظ منافع شرکت‌های ارتباطی باشد.

جالب است که شهرداری‎ها اغلب از کمبود بودجه می‌نالند؛ اما می‌خواهند کار خدماتی انجام دهند. در حالی که طی توافق با شرکت‌های FCP به راحتی میلیاردها تومان سود می برند و نیز امکانات عظیمی برای شهرها بوجود خواهد آمد؛ ولی پروژه به راحتی متوقف شد و حجم عظیمی از سرمایه ما که صرف خرید تجهیزات شده بود، مسکوت در انبارها مانده است. آیا اتفاق خاصی برای شهرداری افتاد؟ توبیخ شدند؟ نهایت این است خدمتی که باید برای شهرش ارائه می‌کرده را نکرده و به هیچ جایی پاسخگو نیستند.

این قرارداد مربوط به بزرگراه اطلاعاتی اصفهان می‌شود؟

بله. من می‌خواهم با سرمایه خود بزرگراه اطلاعاتی ایجاد کنم. بحث ما علمی است و ایجاد زیرساخت‌های لازم برای توسعه اینترنت در کشور آن هم به صورت رایگان. به غیر از لایسنس 3 درصد فروش را به سازمان تنظیم مقررات می‌دهیم. مالیات چند برابر شده است. ارزش افزوده و شغل ایجاد می‎کنیم. در تمام کشورهای دنیا به ازای ایجاد هر فرصت شغلی، مقدار زیادی از مالیات کم می‌شود؛ اما در ایران هیچ حمایتی عملاً صورت نمی‌گیرد. با این وجود پای کار ایستاده‌ایم. می‌خواهیم برای این مردم کار انجام دهیم، اما نمی‎گذارند.

حاکمیت طبق قانون پول گرفته و پروانه صادر کرده و شرکت ما در این زمینه ده ها میلیارد تومان هزینه کرده است. اما آنقدر سنگ‎اندازی می‌شود و موانع ایجاد می‌کنند که عملا نمی‌توان کار انجام داد! واقعا چرا؟ دلم به حال کشورم می‌سوزد.

برای اجرای پروژه بزرگراه اطلاعاتی در تورنتو پروپوزالی دادم که قبول شد. سه میلیون دلار می‎دهند، دو میلیون دلار برای خودمان و یک میلیون دلار با یک درصد بهره برای آنها، در عین حال 10 سال هم از مالیات معاف خواهم بود. اما اینجا در کشور خودمان با تحمل تمام هزینه‌ها و پرداخت مالیات هم نمی‌توانیم کار انجام دهیم.

گویا صبانت تجهیزات VDSL را خریداری و در پردیس راه اندازی کرده است. آیا مخابرات اجازه بهره‌برداری از سرویس VDSL را می دهد؟ ارائه این سرویس چه تاثیری بر درآمد مخابرات خواهد داشت؟

هرچه در زمینه اینترنت ثابت توسعه بیشتر شود به طبع درآمد مخابرات نیز افزایش پیدا می‌کند. تعرفه‌های VDSL از ADSL بیشتر است. اگر مخابرات تفاهم بیت استریم را عملیاتی کند، شرکت‌های FCP می توانند پهنای باند پرسرعت ارائه دهند که نه تنها منجر به توسعه اینترنت کشور می‌شود بلکه درآمد مخابرات هم افزایش چشمگیری پیدا می‌کند.

صبانت در پردیس و پرند پهنای باند پرسرعت یا همان فیبر را به ساختمان‎ها کشیده است. فعلا در شهرها و استان‌ها نمی‌گذارند کار انجام دهیم و ما مجبوریم به جاهایی فیبر ببریم که نیاز چندانی به آن ندارند. در این رابطه میلیاردها تومان سرمایه گذاری کرده‌ایم؛ فقط برای اینکه بتوانیم زیر ساخت های مناسبی برای مردم فراهم کنیم.

ادامه در بخش دوم...